Klasyczna zapiekanka ziemniaczana z serem to proste, sycące danie jednogarnkowe o kremowej konsystencji i złocistej, chrupiącej skorupce z sera. Inspiracja wywodzi się z europejskich gratinów, ale wersja z dodatkiem śmietany i żółtego sera jest popularna w polskich domach jako wygodne danie na rodzinne obiady i przyjęcia. Doskonale sprawdzi się jako danie główne na Sylwestra 2025 — można ją przygotować wcześniej i tylko zapiec przed podaniem. Zapiekanka ma aksamitny smak śmietankowo-serowy, aromat podsmażonej cebuli i delikatnie doprawioną nutę gałki muszkatołowej; podana z zieloną sałatą lub kiszonkami równoważy tłustość i dodaje świeżości. Wizualnie przyciąga złocistą, bąblującą powierzchnią z rozciągliwym serem i zielonym akcentem szczypiorku.
Umyj ziemniaki pod zimną bieżącą wodą szczotką do warzyw, jeśli mają ziemisty nalot. Obierz je obieraczką do warzyw, a następnie sprawdź, czy nie mają oczek lub uszkodzeń; większe kawałki przytnij nożem. Obierz cebulę i pokrój w drobną kostkę (ok. 5 mm). Obierz czosnek i drobno posiekaj lub przeciśnij przez praskę.
Składniki:
Ziemniaki, Cebula, Czosnek
Użyj ostrej obieraczki do ziemniaków i stabilnej deski do krojenia. Jeśli masz mandolinę, ustaw grubość na ok. 2–3 mm dla równomiernego pieczenia; jeśli nie, użyj ostrego noża i kroj plastry równomiernej grubości.
2
Pokrój ziemniaki w cienkie plastry (2–3 mm). Jeśli nie parzysz ich wcześniej, plastry muszą być cienkie i równe, żeby dobrze się upiekły. Umieść pokrojone ziemniaki w dużej misce z zimną wodą — przepłucz dwukrotnie, aż woda będzie jaśniejsza, aby usunąć nadmiar skrobi, co zapobiegnie zlepianiu się plastrów.
Składniki:
Ziemniaki
Mandolina przyspieszy pracę i da równe plastry; trzymaj ją stabilnie i używaj osłony na palce. Jeśli kroisz nożem, staraj się trzymać stałą grubość plasterków.
Parowanie (opcjonalne ale zalecane)
3
Jeśli chcesz skrócić czas pieczenia i mieć pewność, że ziemniaki będą miękkie w środku: zagotuj w dużym garnku wodę z 3 g soli (połowa podanej ilości). Wrzucaj porcjami pokrojone plasterki ziemniaków na wrzątek i blanszuj 3–4 minuty od momentu ponownego zagotowania. Odcedź i natychmiast przelej zimną wodą, aby zatrzymać proces gotowania.
Składniki:
Ziemniaki, Sól
Użyj dużego garnka i cedzaka. Plasterki mają stać się lekko miękkie na brzegach, ale w środku nadal twarde — jeśli są całkowicie miękkie, będą się rozpadać podczas układania.
Sos
4
Rozpuść 20 g masła na średniej patelni na średnim ogniu. Dodaj pokrojoną cebulę i smaż 4–5 minut, aż stanie się szklista i miękka (powinna być przezroczysta, nie brązowa). Dodaj posiekany czosnek i smaż kolejne 30–40 sekund, aż poczujesz aromat. Wlej mleko i śmietanę, dodaj 4 g soli, 2 g pieprzu oraz 1 g gałki muszkatołowej (jeśli używasz). Zmniejsz ogień do małego i podgrzewaj mieszając trzepaczką 3–4 minuty, aż sos lekko się zredukuje i zacznie leciutko gęstnieć — powinna pokrywać łyżkę kremową warstwą.
Użyj patelni o średnicy 24–26 cm i drewnianej łyżki lub trzepaczki. Nie doprowadzaj sosu do wrzenia na dużym ogniu (może się zwarzyć). Jeśli widzisz, że sos się rozwarstwia, zdejmij patelnię z ognia i energicznie wymieszaj.
Przygotowanie dodatków (opcjonalne)
5
Jeśli używasz boczku: pokrój go w kostkę i podsmaż na suchej patelni 5–7 minut na średnim ogniu, aż będzie złocisty i chrupiący. Odsącz na papierowym ręczniku. Posiekaj szczypiorek na drobne kawałki do posypania.
Użyj nieprzywierającej patelni do podsmażenia boczku. Jeśli nie jesz mięsa, pomiń ten krok — boczek jest opcjonalny.
Montaż zapiekanki
6
Nagrzej piekarnik do 190°C (góra-dół) lub 175°C z termoobiegiem. Natłuść naczynie żaroodporne (20x30 cm lub ok. 2 litry) pozostałymi 10 g masła, rozprowadzając je pędzelkiem lub papierowym ręcznikiem. Układaj warstwami plasterki ziemniaków lekko nachodząc na siebie (każda warstwa ok. 1,5–2 mm grubości wizualnie), rozprowadzając między warstwami część sosu i posypując niewielką ilością sera. Przykładowy podział: po 3–4 warstwy ziemniaków w zależności od wysokości naczynia — w sumie użyj około 150 g sera do warstw i zachowaj 50 g na wierzch. Delikatnie sol i pieprzuj każdą warstwę odrobiną (użyj w sumie pozostałej soli i pieprzu). Jeśli używasz boczku, rozłóż go cienko między warstwami.
Składniki:
Ziemniaki, Ser żółty (np. cheddar), Sól, Pieprz czarny mielony, Śmietana 18%, Mleko, Boczek wędzony (opcjonalny)
Użyj szerokiej łyżki do rozprowadzania sosu. Nie lej całego sosu od razu — lepiej dozować, by zapiekanka nie była zbyt zalana. Warstwy powinny być zwarte, ale niezbyt ubite.
7
Po ułożeniu wszystkich warstw wlej pozostały sos równomiernie na wierzch, rozprowadź, posyp resztą sera (ok. 50 g) i poukładaj kilka małych kawałków masła na powierzchni (reszta z 30 g). Przykryj naczynie luźno folią aluminiową (nie przylegającą bezpośrednio do sera) lub przykrywką przeznaczoną do zapiekania.
Składniki:
Ser żółty (np. cheddar), Masło, Śmietana 18%, Mleko
Pozostaw niewielką przestrzeń pod folią, żeby para mogła się zebrać — dzięki temu wierzch nie będzie zbyt przypalony podczas pierwszego etapu pieczenia.
Pieczenie
8
Wstaw naczynie do nagrzanego piekarnika na środkową półkę. Piecz zasłonięte 30 minut w 190°C. Po 30 minutach zdejmij folię i piecz kolejne 20–25 minut, aż wierzch będzie złocisty, ser bąbelkować, a nóż włożony w środek będzie łatwo wchodził w ziemniaki (sprawdzaj w kilku miejscach). Całkowity czas pieczenia: 50–55 minut (jeśli nie blanszowałeś ziemniaków wcześniej). Jeśli plastry były blanszowane, skróć pieczenie pod przykryciem do 20–25 minut i bez przykrycia 15–20 minut.
Składniki:
Ser żółty (np. cheddar), Masło, Ziemniaki
Użyj środkowej półki piekarnika, który jest wcześniej dobrze nagrzany. Jeśli wierzch za szybko się rumieni, przykryj lekko folią i kontynuuj pieczenie do miękkości środka.
Odpoczynek i wykończenie
9
Wyjmij zapiekankę z piekarnika i odstaw na 10 minut, aby sos lekko zgęstniał i plastry ziemniaków się 'ustawiły' — dzięki temu porcje będą trzymać kształt przy krojeniu. Posyp wierzch świeżo posiekanym szczypiorkiem i ewentualnie podsmażonym boczkiem tuż przed podaniem.
Użyj szerokiej łopatki do krojenia i serwowania porcji. Odpoczynek jest ważny — ser i sos będą mniej wypływać jeśli odczekasz te 10 minut.
Podanie
10
Podawaj zapiekankę jako danie główne na Sylwestra 2025 — krojone na porcje o grubości ~2–3 cm. Świetnie komponuje się z zieloną sałatą z lekkim winegretem, ogórkami kiszonymi lub marynowanymi warzywami oraz kieliszkiem białego wina lub lekkiego czerwonego wina.
Do serwowania użyj ceramicznych talerzy — zapiekanka długo utrzyma temperaturę. Dla imprezy możesz przygotować zapiekankę w dwóch mniejszych naczyniach, aby łatwiej było serwować gościom.
Ciekawostka
💡
Zapiekanki ziemniaczane mają wiele wariantów w Europie; francuski gratin dauphinois to słynna wersja z regionu Dauphiné, przygotowywana tradycyjnie z mlekiem i czosnkiem — nasza wersja z żółtym serem i śmietaną łączy francuską technikę z polskim zamiłowaniem do serów topionych.
Podawaj gorącą zapiekankę po 10 minutach odpoczynku. Dopełnieniem będą świeże, pikantne dodatki: sałatka z rukoli z cytrynowym dressingiem lub ogórki kiszone. Kromka chrupiącego chleba sprawdzi się, gdy goście chcą 'maczać' w serem i sosem.
🥡Przechowywanie
Przechowuj w lodówce do 48 godzin przykryte folią spożywczą. Do podgrzewania najlepiej użyć piekarnika: 160°C przez 20–30 minut aż do ponownego bąblowania. Można mrozić porcje (bez świeżego szczypiorku) do 2 miesięcy — rozmrozić w lodówce przez noc i zapiec 25–35 minut w 180°C. Unikaj podgrzewania wielokrotnego w kuchence mikrofalowej, bo struktura może się rozpaść.
Dania główne to serce każdego posiłku - sycące, smaczne i pełne składników odżywczych. Mięsa: wołowina, wieprzowina, drób i jagnięcina w różnych wersjach. Ryby i owoce morza: pieczone, smażone, grillowane i duszone. Dania wegetariańskie: tofu, tempeh, rośliny strączkowe jako główne białko. Zapiek...
Dania na wyjątkowe okazje to kulinarne arcydzieła na urodziny, rocznice i święta. Stek wołowy z grilla z masłem ziołowym - restauracyjna jakość w domu. Polędwica Wellington - wołowina w cieście francuskim z duxelles. Kaczka pieczona z jabłkami - tradycja świąteczna w nowym wydaniu. Łosoś na różow...
Komentarze (0)
Bądź pierwszy który skomentuje ten przepis!
Dodaj komentarz